L-istorja tal-ajruport Decimomannu tibda fuq 3 Ġunju 1940, meta r-Regia Aeronautica ta’ dak iż-żmien identifikat iż-żona tat-tramuntana ta’ Cagliari bħala l-post ideali biex ixerrdu l-bombi SM 79 Sparviero tat-32 Stormo preżenti fuq il-bażi ta' Elmas. Wara madwar sena l-Wing ħadu dawra mas-36 fl-ispeċjalità l-ġdida tat-Torpedo Bomber. Wieħed mill-ewwel kmandanti tal-Wing kien il-Bdot Kurunell Giovanni Farina, midalja tad-deheb għall-Valur Militari fil-memorja, li llum jismu l-ajruport ta’ Sardegna.
It-torpedo bombers Taljani impenjati fil-ġlieda kontra l-flotta Ingliża fil-Mediterran telqu minn Decimo iżda l-impenn intemm bla waqfien fit-8 ta’ Settembru. 1943, data tal-armistizju mal-Alleati, meta l-art għaddiet f’idejn l-Amerikani, li sfruttatha b’mod intens fil-kampanja fuq il-peniżola li għadha okkupata mit-truppi tal-Assi. L-ajruplani USAAF ingaġġati kienu l-ewwel il-Curtiss P 40 iżda fl-aħħar ta’ Ottubru 1943 il-bombers Martin B-26 Marauder tat-319th Bombardment Group/320th Bombardment Group waslu f'Decimomannu. Dawn l-ajruplani telqu minn runway 1800 x 15 metri, u okkupat total ta 180 Postijiet ta' parkeġġ. Barra minn hekk, kien hemm 10 km ta' taxiways. Sussegwentement ir-runway se tkun estiża aktar għad-daqs ta 3000 x 30 metri.
Fi Frar ta 1944 bdew xogħlijiet ġodda ta’ espansjoni li wasslu għall-ħolqien ta’ sistema innovattiva ta’ tlugħ/inżul multiplu: fil-fatt inbniet runway twila 2000 meters mgħammra bi 6 runways paralleli li ppermettew it-tlug simultanju ta 6 ajruplani. Biex taħseb dwar dan fil-bidu tal-istorja tal-ajruport, fil 1940, it-Taljani kienu mgħammra b'runway tad-dinja orjentata lejn it-tramuntana/lvant-nofsinhar/punent u xi bini, li jappartjenu fil-passat għal razzett, li fiha twaqqaf il-kmand tal-ġwienaħ u tal-grupp, il-canteens tal-Uffiċjali u Non-Commissiond Officers, l-infermerija, is-swiċċbord u l-uffiċċju tal-Kmand.
Fl-aħħar ta’ 1944 il-ħtieġa li jersqu eqreb lejn il-faċċata ġiegħlet lill-USAAF biex tiċċaqlaq lejn ajruport f’Korsika u għalhekk Decimomannu ma ntużax qabel 1954 meta, wara xogħol estensiv ta’ reklamazzjoni u rikostruzzjoni, l-ajruport reġa' nfetaħ u hemm ġiet stabbilita l-ewwel "Installazzjoni ta' Taħriġ fl-Armi tal-Ajru". (AWTI). Id-Dipartiment Taljan twieled uffiċjalment nhar 15 Frar 1957 bl-isem uffiċjali “Ċentru ta’ Taħriġ fl-Isparar” (CAT). F'Diċembru ta' 1959 ġie ffirmat l-ewwel ftehim bejn il-Kanada, Il-Ġermanja tal-Punent u l-Italja għall-użu tal-faċilitajiet tal-faċilitajiet tal-AWTI.
F'Ottubru ta' 1979 ACMI saret operattiva (Strumentazzjoni tal-Manuver tal-Ġlieda tal-Ajru), a sofistikat u (sa dakinhar) sistema elettronika avvanzata ħafna li ppermettiet taħriġ avvanzat realistiku fil-ġlied bl-ajru manuvrat. Din is-sistema ġiet sostitwita fi 2002 mill-A-ACMI aktar avvanzata (Avvanzat-ACMI), li tippermetti qabża ulterjuri fir-realiżmu tas-simulazzjonijiet u tissimplifika s-sistema, grazzi għall-abbandun tal-istazzjonijiet tal-art u tal-baħar meħtieġa għall-ewwel verżjoni tat-tagħmir.
Minn 1960 il-bażi intużat ukoll mill-Forza tal-Ajru Amerikana (kemm USAF kif ukoll US Navy). Din il-preżenza kompliet xi ftit jew wisq bla waqfien sakemm 1991, meta, bl-għeluq ta 7555 Skwadra tat-Taħriġ Tattiku (parti mill-Aggressuri leġġendarji), USAFE titlaq mill-ajruport (filwaqt li jibqa’ s-sid tat-tagħmir ACMI) madankollu tkompli tiskjerata mill-ġdid għal ċikli ta' taħriġ okkażjonali.
F'Lulju ta' 1970, minbarra, post il-Kanadiżi ħadet ir-RAF Ingliża.
F’dawn is-snin kollha l-bażi ta’ Sardinja saret l-ajruport militari Ewropew bl-aktar movimenti (tikkalkula xi ħaġa simili 60.000 kull sena!!!), bil-ponot ta 450 kuljum u jikkunsmaw sa 1000000 (miljun) ta’ litri kuljum ta’ fjuwil, ipprovdut mill-HRS (Sistema ta' Riforniment Hidrant), li, ma 'tiegħu 51 punti, hija l-akbar sistema ta 'riforniment tal-fjuwil tal-pantografu fid-dinja.
F'dawn l-aħħar snin, it-traffiku f'X° naqas b'mod sinifikanti iżda qed titħejja ħajja ġdida. Grazzi għall-pożizzjoni privileġġjata tagħha u l-kundizzjonijiet tat-temp meraviljużi normalment preżenti, l-ajruport intgħażel bħala l-post tal-Iskola Internazzjonali tat-Taħriġ tat-Titjir, inizjattiva li twieldet mis-sħubija bejn il-Forza tal-Ajru u Leonardo biex tipprovdi servizzi ta’ taħriġ avvanzat għall-bdoti tal-Forza tal-Ajru stess u forzi tal-ajru barranin. L-iskola se tagħmel użu mis-simulaturi avvanzati ħafna preżenti fuq il-Bażi u l-ġodda Leonardo T 346 Master, fost l-aktar ġettijiet ta’ taħriġ militari avvanzati fid-dinja.
Imma x'se tkun l-istorja kollha hawn fuq mingħajr ftit ritratti li juru t-traffiku inkredibbli tal-Bażi? Wara kollox, AviaSpotter huwa fuq kollox sit tal-fotografija ajrunawtika. Kif għandek tkun taf sa issa, aħna xortik tajba biżżejjed li jkollna Ħabib fuq il-post li ilu joħloq servizzi mill-isbaħ għas-sit tagħna għal diversi snin. Hawn diversi xhieda ta’ wħud mit-traffiku inkredibbli li għadda mill-binarju 17-35 fl-aħħar 10 snin.
Grazzi Roberto, f’isem kulħadd!!!!
